15 Ứng dụng của HCl trong sản xuất và đời sống

HCl là một hóa chất quan trọng với nhiều ứng dụng trong đời sống và sản xuất. Từ xử lý nước, tẩy rửa, tinh chế kim loại đến sản xuất thực phẩm và dược phẩm. Cùng LifeVista tìm hiểu 15 ứng dụng của HCl trong các ngành công nghiệp và cách sử dụng an toàn.

1. Tổng quan về axit HCl 

Axit HCl hay acid hydrochloric, là một hợp axit vô cơ mạnh, được tạo ra khi hòa tan khí HCl trong nước. Đây là axit đơn có thể phân rã trong môi trường nước. Ở nhiệt độ thường dung dịch axit không màu, hơi ngả vàng khi có tạp chất và có mùi hăng mạnh. 

Vào thời Phục Hưng, axit HCl được sản xuất từ H2SO4 và muối ăn. Đến thế kỷ XVII sau cách mạng công nghiệp, HCl được sản xuất với quy mô lớn. Sản lượng axit HCl hằng năm lên đến 20 triệu tấn. 

HCl có đặc tính ăn mòn mạnh giúp phá vỡ nhiều loại vật liệu khác nhau. Đây là hợp chất tồn tại trong tự nhiên, có vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa của con người. HCl là thành phần chính của dịch vị dạ dày, hỗ trợ phân hủy thức ăn. 

Ngoài ứng dụng tự nhiên, axit HCl còn được ứng dụng rộng rãi trong phòng thí nghiệm, sản xuất và nhiều quy trình công nghiệp khác. 

2. Những ứng dụng phổ biến của HCl 

2.1 Axit HCl cân bằng pH

HCl là axit mạnh nên có khả năng hạ pH của dung dịch. Khi phân ly trong nước, HCl giải phóng ion H+ làm tăng tính axit, giảm độ kiềm của nước, giúp cân bằng pH. 

Ứng dụng này của HCl cực kỳ quan trọng trong xử lý nước công nghiệp, nước hồ bơi, hệ thống cấp nước, công nghiệp thực phẩm và dược phẩm… 

Xem thêm: Ứng dụng của HCl trong xử lý nước bể bơi | Giá bán axit HCl

2.2 Ứng dụng của HCl trong tẩy rửa cặn vôi làm sạch bề mặt

Axit HCl có tác dụng hòa tan cặn vôi, tạo thành nước và khí CO2, giúp làm sạch các vết ố, vết bẩn cứng đầu bám trên bề mặt. 

Hóa chất HCl thường được dùng để:

• Làm sạch hồ bơi: Tẩy rửa cặn vôi, vết rong rêu cứng đầu trên gạch hồ bơi
• Tẩy rửa nồi hơi: Làm sạch cặn vôi trong nồi hơi giúp thiết bị hoạt động hiệu quả hơn
• Làm sạch gạch, đá, bê tông: Tẩy các vết trắng do khoáng chất tích tụ lâu ngày

Xem thêm: Cách dùng axit làm sạch hồ bơi cặn bẩn bám lâu ngày

2.3 Tổng hợp dầu và sản xuất phụ gia thực phẩm

Axit clohidric (HCl) đóng vai trò quan trọng trong quá trình phân hủy chất béo có trong dầu động vật và thực vật. Nhờ phản ứng hóa học này, các phân tử triglyceride được tách thành glycerin và axit béo, tạo ra nhiều loại dầu khác nhau, từ dầu ăn, dầu công nghiệp đến dầu nền cho thực phẩm chế biến sẵn. Nhờ đó, HCl không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dầu mà còn giúp tối ưu quy trình sản xuất trong ngành thực phẩm và gia vị.

Ngoài ra, ứng dụng HCl còn quan trọng trong sản xuất phụ gia thực phẩm như bột ngọt, gelatin, axit citric và điều chỉnh độ pH cho thực phẩm chế biến.

2.4 Ứng dụng của HCl tẩy rỉ sét kim loại

Axit HCl được ứng dụng phổ biến để làm sạch các lớp oxit sắt bám trên sắt thép. Rỉ sét (oxit sắt) hình thành khi kim loại tiếp xúc với không khí ẩm trong thời gian dài. Axit HCl giúp hòa tan các lớp oxit, làm sạch bề mặt nhanh chóng, sẵn sàng để sơn phủ hoặc mạ bảo vệ.  

2.5 Axit HCl tái tạo nhựa 

HCl được ứng dụng trong đời sống để tái tạo nhựa. Axit HCl làm sạch và loại bỏ các tạp chất bám trên bề mặt nhựa, tăng chất lượng nhựa tái sử dụng. Ứng dụng này của HCl giúp giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đến môi trường. 

2.6 Ứng dụng HCl sản xuất hợp chất hữu cơ

Axit hydrochloric HCl được sử dụng để sản xuất nhiều hợp chất hữu cơ như vinyl chloride và dichloromethane. Đây là các nguyên liệu không thể thiếu để sản xuất nhựa PVC (Polyvinyl Chloride), bisphenol A và nhiều hóa chất khác.

2.7 Ứng dụng của HCl sản xuất hợp chất vô cơ 

Axit HCl đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp các hợp chất vô cơ. Đặc biệt là các hóa chất dùng trong xử lý nước như polyaluminium chloride (PAC), sắt(III) chloride và các hợp chất nhôm cacbohidrat… 

2.8 Sản xuất chất tẩy rửa vệ sinh 

Axit HCl có khả năng hòa tan cặn bẩn, làm sạch gỉ sét và diệt khuẩn hiệu quả. Do vậy HCl là thành phần quan trọng trong nhiều sản phẩm tẩy rửa dành cho nhà bếp, bề mặt inox… Giúp loại bỏ dầu mỡ, cặn bẩn cứng đầu trên sàn nhà máy, nhà xưởng, đường ống, bể chứa và thiết bị công nghiệp. 

2.9 Sản xuất dược phẩm 

Axit clohydric được sử dụng nhiều trong các ngành công nghiệp dược phẩm để tổng hợp các hoạt chất như vitamin C, axit axit para-aminobenzoic… 

Ngoài ra HCl còn được sử dụng để điều chỉnh độ pH trong dung dịch nhỏ mắt để tăng tính an toàn, không gây kích ứng và phù hợp với môi trường tự nhiên của mắt. 

2.10 Ứng dụng của HCl trong tinh chế muối ăn NaCl

Axit HCl góp phần quan trọng trong quá trình tinh chế muối ăn (NaCl), giúp loại bỏ tạp chất như magie, canxi… tạo ra sản phẩm có độ tinh khiết cao hơn. Đối với đường, axit HCl hỗ trợ trong quá trình hydrolysis, phá vỡ các tạp chất và điều chỉnh độ pH để cải thiện chất lượng sản phẩm cuối cùng.

Xem thêm: NaCl là muối gì? Nguồn gốc, tính chất và ứng dụng

2.11 Ứng dụng axit clohidric điều chế nước cường toan 

Axit HCl là một trong hai thành phần chính tạo nên nước cường toan – dung dịch có khả năng hòa tan các kim loại quý như vàng và bạch kim. Khi kết hợp với axit nitric theo tỷ lệ 3:1, HCl tạo ra hỗn hợp có tính oxi hóa mạnh, giúp phá vỡ cấu trúc bề mặt của các kim loại khó tan, ứng dụng rộng rãi trong ngành luyện kim, tinh chế vàng và phòng thí nghiệm hóa học.

2.12 Ứng dụng HCl trong phòng thí nghiệm

Axit HCl được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu và thí nghiệm hóa học. HCl giúp làm sạch dụng cụ, phân tách và kiểm tra mẫu, cân bằng độ pH cũng như thúc đẩy các phản ứng quan trọng trong quá trình phân tích hợp chất. Với vai trò thiết yếu trong lĩnh vực khoa học, axit HCl hỗ trợ đắc lực cho nhiều ứng dụng khác nhau trong phòng thí nghiệm.

2.13 Ứng dụng của HCl trong khai thác dầu khí

HCl có nhiều ứng dụng quan trọng trong ngành khai thác dầu khí:

• Tăng sản lượng dầu khí: Axit HCl được bơm vào giếng để hòa tan khoáng chất và tạp chất, kích thích vỉa để tăng sản lượng dầu. 
• Chống ăn mòn thiết bị: HCl ngăn ngừa ăn mòn trong đường ống, vỏ giếng và các thiết bị khai thác dầu khí. 
• Loại bỏ lưu huỳnh trong dầu thô: Trong quá trình tinh chế dầu, axit HCl loại bỏ các hợp chất lưu hình, giúp giảm lượng khí thải độc hại, bảo vệ môi trường. 
• Xử lý nước: Axit HCl dùng để điều chỉnh độ pH và loại bỏ tạp chất trong nguồn nước sử dụng. 

2.14 Khai thác khoáng sản

Axit hydrochloric (HCl) là hóa chất quan trọng trong quá trình khai thác và chế biến khoáng sản như vàng, bạc, đồng, kẽm và sắt. HCl giúp hòa tách kim loại, kiểm soát pH nước, xử lý nước thải và làm sạch cặn vôi bám trên các thiết bị (đường ống, bồn chứa và các thiết bị xử lý khoáng sản). 

2.15 Công nghiệp dệt may

Trong ngành dệt may, HCl được sử dụng để trung hòa dư lượng kiềm trong bông sau khi làm sạch, trước khi đưa vào tẩy trắng. Việc trung hòa pH giúp cho sợi bông sạch hơn, không bị ăn mòn hoặc hư hại, giúp vải bền màu và lên màu tốt hơn khi nhuộm. 

Ngoài ra, axit HCl còn giúp loại bỏ cặn vôi và tạp chất khoáng trên vải, giúp hỗ trợ quá trình xử lý nước thải ngành dệt may. 

3. Lưu ý an toàn khi sử dụng HCl

Ứng dụng của HCl rất đa dạng trong nhiều lĩnh vực đời sống và sản xuất. Tuy nhiên đây là một hóa chất độc hại, do vậy khi sử dụng bạn cần lưu ý những điều sau để bảo đảm an toàn:

• Bảo quản hóa chất HCl ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi có ánh nắng trực tiếp chiếu vào
• Kho chứa HCl cần đặt xa trung tâm, xa khu dân cư và nguồn nước sinh hoạt
• Nền kho bãi phải được làm bằng vật liệu chống ăn mòn axit 
• Không đựng axit HCl bằng can kim loại, nên đựng trong thùng nhựa PVA và đậy nắp kín tránh rò rỉ
• Sắp xếp hàng hóa cẩn thận tránh làm rơi vỡ, rò rỉ axit
• Tuyệt đối không đặt HCl chung với kim loại, bazo, chất oxy hóa, các hóa chất dễ cháy như HNO3, các hợp chất clorat
• Khi sử dụng phải trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ như găng tay cao su, kính bảo hộ, khẩu trang, mặt nạ phòng độc. 

HCl là một axit mạnh, gây tổn thương nghiêm trọng nếu tiếp xúc với cơ thể. Do vậy nếu không may bị axit bắn vào người, cần nhanh chóng rửa vùng bị bắn dưới vòi nước sạch nhiều lần cho đến khi hết ngứa. Nếu bị bắn vào mặt cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để sơ cứu đúng cách. 

4. Những câu hỏi thường gặp về ứng dụng của HCl

4.1 HCl được sử dụng để làm gì?

Ứng dụng của HCl rất đa dạng, phổ biến nhất là dùng trong sản xuất hợp chất hữu cơ, hợp chất vô cơ, loại bỏ vết bẩn kim loại, khai thác dầu mỏ, tinh chế muối ăn và kiểm soát pH… 

4.2 Axit HCl có độc không?

Axit HCl là một chất độc hại. Hơi axit này có thể gây kích ứng mô và làm tổn thương vĩnh viễn đường hô hấp, da, tóc và ruột nếu tiếp xúc lâu dài. Do đó, khi làm việc với HCl cần sử dụng các thiết bị bảo hộ như kính chống văng, mặt nạ lọc khí, găng tay cao su… 

4.3 Axit HCl có dễ bay hơi không?

HCl là một chất dễ bay hơi. Quá trình chưng cất màng có thể được sử dụng để tách HCl khỏi dung dịch của nó.

4.4 Có thể sử dụng HCl để vệ sinh hồ bơi không?

Có, HCl được dùng để:

• Giảm độ pH nước hồ bơi, giúp duy trì mức pH lý tưởng từ 7.2 – 7.6.
• Tẩy rửa cặn bẩn trên thành hồ, đường ống.
• Lưu ý: Không đổ trực tiếp HCl vào nước mà phải pha loãng trước.

4.5 Axit clohydric được sử dụng để làm gì trong thực phẩm?

Trong công nghiệp thực phẩm, axit clohydric được dùng để chế biến nhiều loại thực phẩm như xi-rô ngô dùng trong nước giải khát, bánh quy, bánh quy giòn, tương cà và ngũ cốc. Axit clohydric còn là chất tạo axit trong nước sốt, nước ép rau và đồ hộp, để giúp tăng hương vị và bảo quản thực phẩm. 

4.6 Ứng dụng của HCl trong nông nghiệp là gì?

Trong nông nghiệp, HCl được sử dụng để điều chỉnh độ pH trong nước tưới. Độ pH ổn định giúp tăng cường hấp thu chất dinh dưỡng, cây trồng phát triển tốt hơn. 

5. Kết luận

Trên đây là 15 ứng dụng của HCl trong công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm, xử lý nước và thí nghiệm. Với đặc tính ăn mòn mạnh, khả năng phản ứng linh hoạt và tính ứng dụng cao, HCl là hóa chất không thể thiếu trong nhiều quy trình sản xuất. 

LifeVista là đơn vị chuyên bán sỉ, bán lẻ axit HCl giá rẻ tại Việt Nam. Nếu bạn đang tìm nguồn cung HCl số lượng lớn giá tốt cho doanh nghiệp, hãy liên hệ với LifeVista để được tư vấn thêm.